Γεννάδιος Σχολάριος, ο πρώτος Πατριάρχης μετά την άλωση της Πόλης

Σπουδαιότατη μορφή της Ορθόδοξης Εκκλησίας ο Αρχιεπίσκοπος Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος. Ήταν ο πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση της Πόλης κι εκείνος που έλαβε τα προνόμια του Πατριαρχείου από τον Μωάμεθ τον Πορθητή.. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1400 και ανήκε σε οικογένεια ευκατάστατη με θεσσαλική καταγωγή. Το όνομα Σχολάριος θεωρείται ότι προέρχεται από αξίωμα μέλους της οικογενείας του στο στρατό ή στα ανάκτορα... Η Πατριαρχεία του αν και σύντομη, θεωρείται σπουδαία, καθώς έθεσε τα θεμέλια για τη συνέχιση της ύπαρξης του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο πλαίσιο πλέον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.. Εκείνος ήταν το παράδειγμα των υπολοίπων Πατριαρχών της Πόλης.

Το έργο του Περί της μόνης οδού προς την σωτηρίαν των ανθρώπων, άρχισε να γράφεται απρογραμμάτιστα μετά από μια αιφνίδια επίσκεψη που έκανε ο Πορθητής στη Μονή Παμμακαρίστου -νέα έδρα του Πατριαρχείου. Ο Μωάμεθ ζήτησε να μάθει για την πίστη των Χριστιανών και ο Γεννάδιος του εξέθεσε με συντομία τις βασικές αρχές της χριστιανικής διδασκαλίας. Σε αυτό το έργο δεν προχωρά σε αξιολογικές κρίσεις υπέρ ή κατά του Ισλάμ. Χρησιμοποιώντας κατανοητή γλώσσα και όχι δογματική για να περιγράψει το τριαδολογικό δόγμα και να εξάρει τη Θεία ενότητα, ενώ καταλήγει πως δεν μπορεί να υπάρξει τελειότερος νόμος πέραν του ευαγγελικού, αφήνοντας υπαινιγμό για τις περί Κορανίου μουσουλμανικές θέσεις. Κάποιοι Ιεράρχες σήμερα, εδώ στην ελεύθερη Ελλάδα κατηγορούν το Οικουμενικό Πατριαρχείο για τους διαλόγους που κάνει με τις Αιρέσεις. Και με το Ισλάμ και με τους Εβραίους αλλά και με τους Καθολικούς... Αυτή είναι η αναγκαστική Εκκλησιαστική διπλωματία.. Όταν αυτή σταμάτησε να πραγματοποιείται θρηνήσαμε θύματα... Ποιος ξεχνάει τον θάνατο του Γρηγορίου του Ε' όταν κατάλαβαν ότι η επιστολή και τα αναθέματα προς τους Έλληνες της επανάστασης δεν ήταν έγκυρα; Ποιος ξεχνάει τους 7 δολοφονημένους Οικουμενικούς Πατριάρχες; Και καλά, εδώ δολοφονήθηκαν μόνο Ιεράρχες. Την 6η και 7η Σεπτεμβρίου 1955 έχουμε θύματα Έλληνες πολίτες που ζουν στη Πόλη....Το Πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Πόλης προκάλεσε τον θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό άλλων 32. Ποιος πήρε την ευθύνη γι αυτές τις ψυχές; Ποιος πολέμαρχος Ιεράρχης ανέλαβε την ευθύνη; Από την κακήν κακώς άρση των αναθεμάτων από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα οι πολίτες της Πόλης έχουν βρει την ησυχία τους διότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει την "πολιτική" προστασία του Πάπα... Δεν υπάρχει περίπτωση ένωσης, όπως λένε ορισμένοι θρήσκοι, υπάρχει η Εκκλησιαστική διπλωματία για να προστατευτούν και να μην κινδυνεύουν οι Έλληνες που ζουν ακόμα στις χαμένες Πατρίδες... Ο Οικουμενικός Πατριάρχης βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Αν πέσει από την μία πλευρά θα πάρει πάνω του την κακοποίηση αρκετών Ελλήνων στη Πόλη. Αν πέσει από την άλλη θα πάρει πάνω του την ευθύνη κάποιου θεολογικού παραπτώματος... Για να είναι ακόμα ζωντανό το Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη πάει να πει ότι παρόλο τις δυσκολίες οι Ιεράρχες μας αντέχουν, ο Ελληνισμός αντέχει, το Βυζάντιο ζει, έστω και συρρικνωμένο στην Εκκλησία του Γένους...

Ο Γεννάδιος καλούμενος για δεύτερη φορά από τον Μωέμεθ να εκθέσει τις χριστιανικές διδασκαλίες, αποφεύγει εκ νέου να διατυπώσει αξιολογικές κρίσεις κατά του Ισλάμ. Έχοντας μεσολαβήσει δύο συζητήσεις με τον Μωέμεθ και με μουσουλμάνους ιεροδιδασκάλους αυτή τη φορά και επειδή διατύπωσαν παράπονα και λόγω άγνοιας της ελληνικής γλώσσας και λόγω της πυκνότητας της σκέψης του Σχολαρίου, ο Μωάμεθ τον κάλεσε να συντομεύσει και να απλοποιήσει το κείμενό του. Το τρίτο και τελευταίο κείμενό του ήταν το Ερωτήσεις και αποκρίσεις περί της θεότητος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Πρόκειται για μια συνομιλία που είχε ο Γεννάδιος με μουσουλμάνους αξιωματούχους στην πόλη των Φερών , όταν μετά την παραίτησή του από τον Οικουμενικό θρόνο μόναζε στο μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου. Εδώ πλέον οι αναφορές του Γενναδίου είναι πιο συγκεκριμένες για το Ισλάμ, χωρίς όμως πάλι να κατονομάζει το Ισλάμ και τους Μουσουλμάνους, καθώς οι συνομιλητές του του ζητούν να υπεισέλθει σε σε θεολογικά δυσνόητα γι'αυτούς θέματα της ορθόδοξης πίστης. Γενικά και στα τρία κείμενά του αποφεύγει να αναφερθεί στην προγενέστερή του βυζαντινή απολογητική γραμματεία κατά του Ισλάμ η οποία απέρριπτε το πρόσωπο του προφήτη Μωάμεθ και την προφητεία του. Γενικά από την όλη στάση του φαίνεται «πράος, συμφιλιωτικός και ταυτοχρόνως πολύ σταθερός στις χριστιανικές διδασκαλίες». Δείτε τους Ιεράρχες που είναι σήμερα κατά της Πανορθόδοξης Συνόδου... Έχουν αντίθετες απόψεις, εντάξει το καταλαβαίνουμε. Μόλις λοιπόν τους καλούν να παρευρεθούν στην Σύνοδο να καταθέσουν ενώπιον όλων τις απόψεις τους αυτοί δηλώνουν παραίτηση και την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια... Και ο λαός αυτούς ακολουθεί. Έχουμε μάθει σήμερα να κρίνουμε και να κατακρίνουμε εξ αποστάσεως.. Προτιμάμε να μοιράζουμε φυλλάδες και επιστολές παρά να αντικρίσουμε τον άλλον.. Εκτός κι αν πιστεύουμε ότι κατά βάθος έχουμε άδικο και ότι στις επιστολές μας γράφουμε ανούσιες θεολογίες που δεν έχουν ίχνος σοβαρότητος.. Τότε καλύτερα να μείνουμε σπίτι μας... Οι Σύνοδοι και οι ομιλίες με Αιρετικούς χρειάζονται ανδρεία και πίστη Στον Χριστό.. Όπως είχαν οι Πατέρες, όπως είχε ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός όπως είχε ο Γεννάδιος Σχολάριος που ήταν πνευματικό τέκνο του Αγίου Μάρκου και όταν πέθανε τον διαδέχθηκε στους αγώνες κατά της Ένωσης των Εκκλησιών... Εκτός φυσικά αν υπάρξει μετάνοια. Τέτοια ένωση την θέλουμε, την ποθούμε και παρακαλούμε Τον Χριστό να την κάνει εφικτή. Έχουμε χρέος να αγωνιζόμαστε για την ένωση των Χριστιανών!! Έχουμε χρέος να αγωνιστούμε και να δείξουμε στους Ετερόδοξους με την ζωή μας και όχι με τα λόγια μας, ποια είναι η Αλήθεια, αφού πρώτα εμείς γνωρίσουμε την Αλήθεια.. Το ότι είμαστε Ορθόδοξοι δεν σημαίνει ότι γνωρίσαμε την Αλήθεια.. Θέλει αγώνα, δάκρυα και πόνο..

Δι ευχών του Μακαριστού Πατριάρχου του Γένους Γεννάδιου Σχολάριου καλή δύναμη στον αγώνα μας και η ενέργειες του επί της Τουρκοκρατίας και η στάση του απέναντι σε πλανεμένους και Αιρετικούς να είναι οδηγός
των Αγίων Πατέρων ημών στην επερχόμενη Αγία και Μεγάλη Σύνοδο... Αμήν, εγένετο.