Η εορτή του ΝΑΙ και του ΌΧΙ... 

Τις προάλλες καθόμουν με δύο φίλους και συζητούσαμε. Ο ένας εκ των δύο είναι ακροαριστερής ιδεολογίας. Η κουβέντα, μας πήγε στην αυριανή Μεγάλη εορτή της Ορθοδοξιας μας και του Ελληνισμού. Με έκπληξη ακούμε από το στόμα του ακροαριστερού της παρέας να μας λέει πως δεν γνωρίζει τι έγινε την 25η Μαρτίου και πως του είναι αδιάφορη αυτή η ημέρα... Άραγε δεν θέλει να ξέρει ή απλός δεν ξέρει; Είναι δυνατόν να ζούμε στην Ελλάδα και να μην έχουμε ακούσει έστω μία φορά στη ζωή μας για την 25η Μαρτίου; Κι όμως γίνεται! Το θέμα όμως δεν είναι αυτοί! Ανθέλληνες πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν! Το θέμα είναι τι κάνουμε εμείς που θεωρούμαστε Έλληνες.. Γνωρίζουμε τα γεγονότα; Γνωρίζουμε πως με το ΝΑΙ και το ΌΧΙ που ακούστηκαν άλλαξε η ιστορία, όχι μόνο της Πατρίδας μας, αλλά του κόσμου ολόκληρου!!! Ας τα δούμε ένα, ένα ποια ήταν αυτά τα γεγονότα και για ποιο λόγο θα έπρεπε να μας ευχαριστεί ολόκληρη η Ευρώπη!! 

Το ΝΑΙ
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι η αρχή της Σωτηρίας του κόσμου διότι με το ΝΑΙ που είπε στον Αρχάγγελο Γαβριήλ η Παναγία μας ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για τον άνθρωπο. Το ναι αυτό ήταν η αρχή για την επιστροφή μας στο Παράδεισο. Λένε οι πατέρες πως η Παναγία είχε κάθε δικαίωμα να αρνηθεί!! Με το «Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτο μοι κατά το ρήμα σου» η Παναγία δέχεται να φέρει στο κόσμο τον Σωτήρα Χριστό και το ΝΑΙ αυτό αλλάζει όλη την ανθρωπότητα! Αν η Παναγία μας είχε αρνηθεί τότε ίσως να μην ενσαρκωνόταν ο Θεός Λόγος διότι σαν την Παναγία δεν υπήρχε άλλη πάνω στη Γη! Ίσως να ερχόταν ο Χριστός αλλά με άλλο τρόπο, ίσως να περιμέναμε πολλούς αιώνες ακόμη για να βρεθεί κάποια σαν την κυρία Θεοτόκο ώστε να αντέξει τόσο βάρος.. Ποτέ δεν θα μάθουμε όμως τι θα γινόταν αν, διότι μιλούμε για ένα τετελεσμένο γεγονός. Για το λόγο αυτό ο λαός Του Θεού τιμάει τόσο πολύ Την Μαρία από τη Ναζαρέτ. Γιατί ήταν η μόνη που μπορούσε να δεχθεί ένα τόσο βαρύ φορτίο και γιατί τελικά δέχθηκε να το κουβαλήσει. Δέχθηκε να περάσει  ένα σωρό δυσκολίες, ένα σωρό δοκιμασίες, να μην μπορεί να βρει στέγη να γεννήσει, να τρέχει να σωθεί προς της Αίγυπτο από το μαχαίρι του Ηρώδη και εν τέλει να δει Τον Υιό της να ξεφτιλίζετε, να βλαστημάτε, να βασανίζετε εως θανάτου και να κρεμάται επί ξύλου... Ας είναι οι δοξολογίες και οι ευχαριστίες προς το πρόσωπό της αιώνιες!!! 

Η εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου καθιερώθηκε γύρω στον 4ο αιώνα και μετά τον ορισμό της εορτής των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου. Ως είναι ευνόητο, μεταξύ των δύο αυτών εορτών υπάρχει στενή σχέση και έπρεπε ο εορτασμός του Ευαγγελισμού να τοποθετηθεί 9 μήνες πριν από τη Γέννηση του Χριστού, ήτοι στις 25 Μαρτίου. Το εκκλησιαστικό γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου αναφέρεται και στο Κοράνιο, το ιερό βιβλίο των Μουσουλμάνων (19:16-22), μία ακόμη απόδειξη της βαθιάς επιρροής του Μωάμεθ από τη χριστιανική διδασκαλία.

Το ΌΧΙ
Η Επανάσταση του 1821 είναι το ΌΧΙ του σκλαβομένου Ελληνικού λαού προς τον Οθωμανό κατακτητή! Επί 400 χρόνια σκλαβιάς ζούσαμε κάτω υπό τον τουρκικό ζυγό. Ο Έλληνας δεν άντεχε άλλο, έβραζε μέσα του. Έτσι άρχισαν μικρό εντάσεις που κατέληξαν σε Επανάσταση. Την ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων ξεκίνησαν και τελείωσαν δυο πρίγκιπες, οι οποίοι ήταν και αδέλφια: ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, που κήρυξε την έναρξή της στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, (περιοχή που σήμερα ανήκει στη Ρουμανία), στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 και ο πρίγκιπας Δημήτριος Υψηλάντης, που έδρασε στον ελλαδικό χώρο από το 1821, δίνοντας την τελευταία, νικηφόρα, μάχη εναντίον των Τούρκων, στην Πέτρα της Βοιωτίας, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1829. Η 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, είχε οριστεί ως ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης  "ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους". Η ημερομηνία αυτή θεωρήθηκε ως σημείο αναφοράς από τις πρώτες ήδη ημέρες της Επανάστασης, και μάλιστα ως έναρξη ειδικής χρονολόγησης, ακόμα και σε περιοχές που είχαν επαναστατήσει νωρίτερα. Τουλάχιστον από το 1823 θεωρείτο στην Πελοπόννησο ως ημέρα έναρξης της επανάστασης. Μέχρι εκείνη τη μέρα, ως αρχή της Ελληνικής Επανάστασης θεωρούνταν η 1η Ιανουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία ψηφίστηκε από την 1η Εθνοσυνέλευση της Πιάδας (Παλιάς Επιδαύρου) το 1ο Ελληνικό "Σύνταγμα", ήτοι "Προσωρινό Πολίτευμα". Έτσι λοιπόν η αλλαγή της ημερομηνίας θα έφερνε κύμα ενθουσιασμού στον -έτσι και αλλιώς θρησκευόμενο- λαό και θα απομάκρυνε το σύνδεσμο της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης με την "δημοκρατική" απαίτηση μέρους του λαού για Σύνταγμα, απαίτηση που μέχρι εκείνο το σημείο δεν είχε καλύψει ο μονάρχης Όθωνας. 

Ο αφορισμός της Φιλικής Εταιρείας και του Υψηλάντη από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε” και η συμετοχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον αγώνα ...

Σε αυτό το σημείο όμως πρέπει να πούμε κάτι πολύ σημαντικό... Αφορά την Ορθόδοξη Εκκλησία και την συμετοχή της στην Επανάσταση. Ο Σουλτάνος όταν έμαθε για την επανάσταση των Ελλήνων έγινε εξαλλος και υπέγραψε διάταγμα εξοντωτικό για τους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το μόνο που έμενε ήταν να το προσυπογράψει και ο θρησκευτικός Τούρκος ηγέτης Χατζή Χαλίλ Εφέντης. Ο Σεϊχουλισλάμης όμως αρνήθηκε να εκδώσει φετφά για την σφαγή και εξόντωση των Ρωμιών, με το επιχείρημα ότι το Κοράνι δεν επέτρεπε τη σφαγή αθώων. Ο κίνδυνος ήταν μεγάλος. Ο Σουλτάνος τα έβαζε με τους βεζίρηδές του για επιεική στάση εναντίον των Ελλήνων. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ καταλάβαινε ότι θα ακολουθούσαν θηριωδίες που θα ισοδυναμούσαν με γενοκτονία και δεχόταν μεγάλες πιέσεις από την Υψηλή Πύλη. Παρά τη συμμετοχή του στην προετοιμασία του Αγώνα και τις σχέσεις του με τη Φιλική Εταιρεία, έπρεπε να διαχωρίσει τη θέση της Εκκλησίας από την Επανάσταση. Έτσι προχώρησε στον αφορισμό του Πατριαρχείου κατά της Φιλικής Εταιρείας και του κινήματος Αλέξανδρου Υψηλάντου και Μιχαήλ Σούτσου. Την απόφαση για αφορισμό την έλαβε σώμα 72 εκπροσώπων της Ρωμιοσύνης της Κωνσταντινούπολης μεταξύ των οποίων ιερείς και πολιτικοί. Η στάση αυτή αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο τριβής μεταξύ των μελετητών της ιστορίας.... Αυτός ο αφορισμός πάντως δεν είχε αρνητική απήχηση στον Εθνικό Αγώνα. Από τους 23 Αρχιερείς που υπέγραψαν το “αφοριστικό” κείμενο, το ένα τρίτο συμπεριλαμβανομένου και του Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε”, πλήρωσαν με την ζωή τους και πολλοί δοκιμάστηκαν σκληρά με φυλακίσεις, εξορίες και περιορισμούς. Ο Υψηλάντης καθησύχαζε με επιστολή του τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ότι «ο μεν Πατριάρχης βιαζόμενος παρά της Πόρτας σας στέλλει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρτα, εσείς όμως να τα θεωρείτε ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βία και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του πατριάρχου». Ο Σουλτάνος τελικά στράφηκε εναντίον του Γρηγορίου Ε”, αλλά ο Πατριάρχης απέρριψε προτάσεις ακόμη και υπαλλήλων ξένων πρεσβειών να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη. Mετά τη λειτουργία του Πάσχα στις 10 Απριλίου 1821 ο Γρηγόριος συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις ημέρες.... Μην ακούμε λοιπόν πολέμαρχους της Ορθόδοξης πίστης να λένε διάφορα για τον Κλήρο και την Ιεραρχία. Πάντα ήταν στο πλευρό των αγωνιζόμενων Ελλήνων, στον Ιερό Κλήρο χρωστάμε και την διατήρηση της παράδοσης μας, των ηθών και των εθίμων μας... Αλήθεια, τι γλώσσα θα μιλούσαμε σήμερα χωρίς τα κρυφά σχολία; Γνωρίζω πως πάλι ορισμένοι θεωρούν μύθο και αυτό το γεγονός αλλά μας επιβεβαιώνει ο σπουδαίος Σαράντος Καργάκος πως <<πρέπει όλοι αυτοί να αρχίσουν να διαβάζουν! να διαβάζουν γιατί τα πτυχία τους αξίζουν όσο οι αφίσες στα Εξάρχια!!! Υπάρχουν γραπτά μνημεία που μαρτυρούν για το κρυφό σχολειό! Αυτό του Στέφανου Κανέλλου, ο οποίος στέλνει μία επιστολή στον Γερμανό θεατρικό συγγραφέα Αϊτέν και του μιλάει το 1822 για κρυφό σχολειό!>>. Για κρυφό σχολειό μιλάει και ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του. <<Στα καλύτερα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια να πήγαινα, δεν θα μάθαινα τα γράμματα που έμαθα στα Μοναστήρια μας.>>  Οπότε αφήστε τους να λένε! Μια ζωή σαν τενεκέδες που κάνουν θόρυβο θα ακούγονται.. Ο Ιερός Κλήρος, η Εκκλησία ολόκληρη ήταν στη πρώτη γραμμή της μάχης! Από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε', τον Δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό (που ύψωσε το Λάβαρο στην Αγία Λαύρα), τον Διάκονο Αθανάσιο, τον Παπαφλαίσα μέχρι απλούς Μοναχούς και Κληρικούς που μας είναι άγνωστοι η Εκκλησία ήταν πρώτη που αιματοκυλίστηκε για να μην είμαστε εμείς σήμερα, απλά το υπόλοιπο της Ευρωπαϊκής Τουρκίας... Δανείζομαι κι ένα απόσπασμα από ομιλία του Μεγάλου Διαδασκάλου του Έθνους μας π. Γεώργιο Μεταλληνό που ομιλεί για την συμετοχή του Ιερού Κλήρου στον αγώνα της απελευθέρωσης..

Ιδιαίτερα από την περιοχή της Ελλάδος αναφέρονται επώνυμα στις πηγές 73 αρχιερείς, που έλαβαν ενεργό μέρος στον Αγώνα. Σαρανταδύο Αρχιερείς υπέστησαν ταπεινώσεις, εξευτελισμούς, φυλακίσεις, διώξεις κάθε είδους, βασανιστήρια, εξορίες κ.λπ. Δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες (Γρηγόριος Ε’, Κύριλλος ΣΤ’) και 45 Αρχιερείς (Μητροπολίτες) εκτελέσθηκαν ή έπεσαν σε μάχες. Κατά τον Γάλλο Πρόξενο Πουκεβίλ οι κληρικοί-θύματα του Αγώνα ανέρχονται συνολικά σε 6.000(41).

Υπάρχει όμως και το “εξ αντιθέτου” επιχείρημα. H μαρτυρία των Τούρκων Ιστορικών για τη δράση του ελληνορθοδόξου Κλήρου στον Αγώνα του ’21. ‘Ετσι, ο Μώραλη Μελίκ Μπέη δέχεται ότι “τον λαόν (της Πελοποννήσου) υπεκίνησαν oι έχοντες συμφέροντα και σχέσεις μετά τούτων, oι έμποροι, οι πρόκριτοι, και κυρίως oι μητροπολίται και γενικως oι ανήκοντες εις τον κλήρον, δηλαδή oι πραγματικοί ηγέται του Εθνους”(43). Ο δε Ζανί Ζαντέ σημειώνει: “Τα σχέδια ετηρούντο μυστικά μεταξύ του Πατριάρχου, των Μητροπολιτών, των Παπάδων, των Δημογερόντων”.

Διά να κλείσουμε το θέμα αυτό, θα προσθέσουμε, ότι ενίοτε τον 19ο αιώνα εγείρονταν αντιδράσεις όχι για την μη συμμετοχή των Κληρικών μας στον απελευθερωτικό Αγώνα, αλλά αντίθετα για τη συμμετοχή τους σ’ αυτόν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Κεφαλλονίτη κοσμοκαλόγηρου και ησυχαστή Κοσμά Φλαμιάτου (1786- 1852). Κατά τον Φλαμιάτο η Αγγλία εκμεταλλεύθηκε τον Αγώνα του ’21. Με την εμπλοκή του Κλήρου σ’ αυτόν επεδίωξε “ίνα διεγείρη την παγκόσμιον, ει δυνατόν, περιφρόνησιν, μίσος, αποστροφήν και συνωμοσίαν κατά του Κλήρου, τόσον την εκ των Αρχών, όσον και την εκ του λαού. Δι’ αυτόν τον σκοπόν προς τοις άλλοις εκίνησεν εμμέσως εις τους αρχηγούς της Φιλικής Εταιρείας και εισήχθησαν εν αυτω ο Οικουμενικός Πατριάρχης, πολλοί Επίσκοποι και άλλοι εκ του Κλήρου της Ανατολής, και εφάνησαν τινες εξ αυτών οπλοφορούντες εις το στάδιον του κατά των Οθωμανών πολέμου, φαινόμενον όλως μοναδικόν, αλλόκοτον και αποτρόπαιον, εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν…”.

Δεν θα ασχοληθούμε με την ορθότητα ή όχι των κρίσεων του Φλαμιάτου, που έχει το δικό του πρίσμα θεωρήσεως.

Το σκανδαλιστικό για ησυχαστές σαν τον Φλαμιάτο ειναι η συμμετοχή του Κλήρου στις πολεμικές επιχειρήσεις (“οπλοφορία”) και σε μια συνωμοτική Εταιρεία, όπως η Φιλική. Την τελευταία θεωρεί κατευθυνόμενη “εμμέσως” από την Αγγλία. Μάλλον, συνεπώς, αυτό προσκρούει στη συνείδησή του, ότι δηλαδή η Επανάσταση εξυπηρετούσε τους σκοπούς της Δύσεως. Σ’ αυτό ακριβώς, πιστεύουμε, έγκειται η αντίθεσή του. Οτι ο Κλήρος της Ελλάδος, εν αγνοία του, εξυπηρέτησε σκοπούς αλλοτρίους και όχι τα όνειρα της Ρωμηοσύνης. Ο Φλαμιάτος γράφει στη δεκαετία του 1840, όταν πολλά πια έχουν αποσαφηνισθεί. Σημαντικό όμως είναι, ότι θεωρεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη μέλος της Φιλικής Εταιρείας, σ’ αντίθεση με τους σημεριυούς επικριτές του. Για τους παραδοσιακούς ορθοδόξους όμως αυτό ήταν το σκάνδαλο και όχι το αντίθετο. O Γενάρχης της Ρωμηοσύνης να υποθάλπει κινήσεις, που στρέφονταν εναντίον της… Γι’ αυτό μιλήσαμε παραπάνω για “θυσία” και “αυθυπέρβαση” του Ράσου. Η εθναρχική πολιτική εγκαταλείφθηκε για χάρη της ελευθερίας της Ελλάδος. Η Ρωμαίικη Εθναρχία θυσιάσθηκε, εκούσια, για την ελευθερία της Ελλάδος. Ο ΄Οθωνας στα 1833 θα πάρει για τους ΄Ελληνες, πολιτικά και εκκλησιαστικά, τη θέση του Εθνάρχη Οικουμενικού Πατριάρχη.Η αγανάκτηση του Φλαμιάτου εστιάζεται, ακριβώς, στην αντίθετη κατεύθυνση από τις αιτιάσεις των επικριτών του Κλήρου. Το Ράσο θυσίασε τα πάντα για την Ελλάδα και την εθνική αποκατάστασή της.

Συμπερασματικά: Η συμμετοχή του Ράσου στους εθνικούς μας αγώνες δεν είναι ασφαλώς, ο μοναδικός λόγος της παρουσίας του Κλήρου στην κοινωνία μας. Κύρια αποστολή του Ράσου είναι το έργο του ιατρού στο “Πνευματικόν Ιατρείον” της Εκκλησίας για την πνευματική και υπαρκτική αποκατάσταση του ανθρώπου μέσα στο Σώμα του Χριστού. Η Εκκλησία δεν μπορεί ποτέ να θεωρείται ως ένας συμβατικός θεσμός, κοινωνικού χαρακτήρα, μέσα στον υπόλοιπο κρατικό και εθνικό βίο, μέ σκοπό να σώζει απλώς την ιστορική διάσταση.

Εν τούτοις η Ορθόδοξη Εκκλησία, και μάλιστα η Ελλαδική, πρωτοστατεί σ’όλους τους απελευθερωτικούς μας αγώνες. Γιατί; Διότι τούτο απορρέει από την πίστη της γιά τον κόσμο και τόν άνθρωπο. Η Ορθοδοξία βλέπει την ελευθερία ως το φυσικό κλίμα αναπτύξεως και πραγματώσεως , του ανθρωπίνου προσώπου. Πραγματική δε ελευθερία είναι η δυνατότητα κοινωνίας του ανθρώπου με το Θεό καίι τούυς συνανθρώπους του, σε βαθμό γνησιότητας, πληρότητας και αυθεντικότητας, έξω δηλαδή από κάθε αναγκαστικότητα. Η ανθρώπινη ελευθερία εντάσσεται στα πλαίσια του θελήματος του Θεού και είναι (και ως εθνική-κοινωνική) έννοια καθαρά θεολογική- εκκλησιαστική.

Ο Ορθόδοξος Κλήρος δεν μπορεί να μη συμμετάσχει στους εθνικούς-απελευθερωτικούς αγώνες, διότι το έργο του και στην περίοδο της ειρήνης είναι απελευθερωτικό. Αγώνας για την καταξίωση του Ρωμηού, ως απελευθέρωση από τα δεσμά της εσωτερικής δουλείας, της αμαρτίας. H εσωτερική δε δουλεία κατά κύριο λόγο επιφέρει και την εξωτερική. Διότι δουλεία δεν είναι, κυρίως, η αναγκαστική υποταγή, αλλά η εσωτερική υποταγή και ταύτιση με τον κατακτητή, η νέκρωση του πνεύματος αντιστάσεως και του ψυχικού δυναμισμού. Γι’ αυτό και πιστεύουμε, ότι η σημαντικότερη προσφορά του Ράσου στο ΄Εθνος μας δεν ήταν τόσο η συμμετοχή του Κλήρου στις ένοπλες εξεγέρσεις και συγκρούσεις, όσο η συμβολή του Ράσου στη συντήρηση του ελληνορθοδόξου φρονήματος του Γένους και της αγάπης του προς την ελευθερία. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις δεν θά μπορούσε να υπάρξει Εικοσιένα. 

Εχθροί και πολέμαρχοι... 

Τότε, την εποχή αυτή υπήρχαν ένα σωρό προδότες και ανθέλληνες... Δυστυχώς όλοι αυτοί συντιρούντε μέχρι και σήμερα. Θερμή παράκληση. Αυτές τις μέρες θα ακούσουμε πολλές θεωρίες συνομωσίας. Θα πρέπει όμως να έχουμε πλήρες γνώση. Ανοίξτε τα βιβλία, διαβάστε, να είστε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε τον κάθε τυχαίο που θα τολμήσει να σπηλαιώσει τους αγώνες της Χώρας μας και την Ορθότητα της πίστεώς μας... Ορισμένοι θα κοροϊδεύουν διότι δεν καταλαβαίνουν πως η γέννηση του Χριστού μας ΔΕΝ ήρθε από τον κρίνο που έδωσε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, αλλά εκ Πνεύματος Αγίου. Ο τρόπος που τεκνογονεί ο άνθρωπος σήμερα είναι μεταπτωτικός! Αν ο Αδάμ και η Εύα δεν είχαν διωχθεί από το Παράδεισο δεν θα γινόταν με την συνεύρεση η τεκνογονία αλλά με άλλο τρόπο. Δεν μπορεί ο Χριστός να έρθει στο κόσμο με τα σημάδια του Προπατορικού αμαρτήματος, ΔΕΝ ΓΊΝΕΤΑΙ!!! Είναι αναμάρτητος!! Για ορισμένους είναι παράλογο το ότι η Παναγία γέννησε χωρίς να βρεθεί με άντρα, για μένα όμως είναι Ααπολύτως φυσιολογικό!!! 

Τα ίδια θα ακούσουμε και για την Επανάσταση του 1821!! Θα βγουν ορισμένοι ανθέλληνες να ακυρώνουν τα πάντα, να κράζουν τον Ιερό Κλήρο μας και την Ορθόδοξη πίστη μας, άλλοι θα υποβαθμίζουν τελείως τους αγώνες και τους τόνους αίματος που χύθηκαν και τελικά θα μας κάνουν να αναρωτιόμαστε σαν τον Μακρυγιάννη <<Αν ξέραμε τι Κράτος θα φτιάχναμε, δεν θα μπαίναμε στο κόπο να ελευθερωθούμε... >>

Εμείς να κρατήσουμε Αιωνίος στη μνήμη μας τους ήρωες αυτούς όπως Αιώνιες να είναι οι ευχαριστίες μας προς το πρώσοπο της Παναγίας μας... Διότι χωρίς το ΝΑΙ και το ΌΧΙ που εορτάζουμε, ο κόσμος σήμερα θα ήταν τελείως διαφορετικός... Εχθροί πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν...