O "Santa Claus" και ο χοντρούλης της Coca Cola...

Τούτες τις μέρες που ζούμε στο ρυθμό των Χριστού-γεννων θα αποδείξουμε για άλλη μία φορά στους εαυτούς μας τα αίτια της κρίσης που βιώνουμε.. Θα αποδείξουμε για άλλη μία φορά το γεγονός του ότι είμαστε λαός της καλοπέρασης (ακόμα και στην εποχή τη δύσκολη που διανύουμε), παρά της ουσίας. Θα αποδείξουμε πως δεχόμαστε με μεγάλη ευκολία οτιδήποτε ξενόφερτο παρά ελληνικό έθιμο. Από τα ποιο σοβαρά μέχρι τα ποιο ασήμαντα πράγματα. Λαός χωρίς τις παραδώσεις και τα έθιμά του, χάνει την ταυτότητά του και αργά, αλλά σταθερά, μετατρέπετε σε αποικία... Μία τέτοια περίπτωση είναι και ο Santa Claus.

Το όνομα Saint Nikolaus, ταξίδεψε και ρίζωσε παντού, σε ολόκληρη την Ευρώπη! Έτσι

θεωρείται προστάτης της Μόσχας, όπου αναφέρονται εμφανίσεις του στα μαύρα χρόνια των

διωγμών και της κρατικής αθεΐας, αλλά και του ναυτικού Άμστερνταμ της Ολλανδίας, όπου παρά την απαγόρευση αναγνώρισης Αγίων που επέβαλε ο Προτεσταντισμός, ο Άγιος Νικόλας επέζησε θαυμαστά έως σήμερα εκεί, με το όνομα Sinter Klaas ή SintNicolaas, όπου και ανήμερα της κανονικής εορτής του, στις 6 Δεκεμβρίου, παριστάνεται με ιερατική στολή και επισκοπική ράβδο, να μοιράζει δώρα στα παιδιά! Αυτή είναι η πιο «καθαρή» μορφή του Αγίου Νικολάου που απέμεινε σήμερα στην προτεσταντική Δύση και διατηρεί στοιχεία ευπρέπειας και ευσέβειας, σε σχέση με τον αμερικανικό Santa Claus, αν και στην Ολλανδία παρουσιάζεται να έχει σαν βοηθό και ένα αγόρι από την Αιθιοπία, τον μαύρο Πητ, που κάποτε διηγούνται πως είχε απελευθερώσει ο Sinter Klaas στα Μύρα και εκείνο από ευγνωμοσύνη έμεινε για πάντα μαζί του να τον βοηθά… Στη γειτονική Γερμανική λαογραφία πάλι, αναφερόταν στα προχριστιανικά χρόνια, η γερμανική «θεότητα» του ασπρογένειου Odin, που επισκεπτόταν δήθεν τα παιδιά με το οκτάποδο (!) αλογό του που πεινούσε βέβαια και γι΄ αυτό έπρεπε εκείνα να έχουν κοντά στον καπνοδόχο ή το τζάκι, τις μπότες τους, γεμάτες με άχυρο. Ο Odin θα αντάμειβε τότε εκείνα τα ευγενή παιδιά, γεμίζοντας τις μπότες τους με δώρα ή καραμέλες… Με τον εκχριστιανισμό της Γερμανίας, φεύγει και ο μύθος του φανταστικού Odin, χωρίς όμως να φύγουν τα δώρα, οι μπότες ή οι κρεμασμένες κάλτσες στο τζάκι… έθιμα με ειδωλολατρικές δηλαδή ρίζες… Αλλά οι Γερμανοί είναι και οι εφευρέτες του στολισμένου Έλατου τα Χριστούγεννα, το οποίο μας έφερε από εκεί στην Ελλάδα ο Όθωνας… Αλλά και τα λαγουδάκια του Πάσχα, είναι επίσης γερμανική εφεύρεση… (Υπενθυμίζεται με την ευκαιρία ότι το στολισμένο δέντρο στην Ελλάδα το έφερε ο Όθωνας στα 1833, ενώ το ελληνικό έθιμο είναι το στολισμένο καραβάκι, αφού σε όλη την Ελλάδα στολίζονταν τα καραβάκια στα λιμάνια - με προστάτη τους τον Άγιο Νικόλαο - αφού θα γινόταν στη συνέχεια και ο Αγιασμός των Υδάτων στα Θεοφάνια και από πάνω τους πολλά παλικάρια θα βουτούσαν να πιάσουν τον Σταυρό, μέσα σε μια μεγάλη εορτή και σημαιοστολισμένη και χαρούμενη ατμόσφαιρα, που ξεκινούσε από τα Χριστούγεννα και πολλές φορές στα παράλια μέρη, από την μεγάλη εορτή ακόμα του ίδιου του Αγίου Νικολάου, 19 ημέρες πριν τα Χριστούγεννα)

Αυτά λοιπόν τα γερμανικά έθιμα (κάλτσες, μπότες, τζάκι, έλατο) θα μεταφερθούν από τους Γερμανούς και στις ΗΠΑ, όπου και θα εδραιωθούν, σε συνδυασμό με τον Ολλανδικό Sint-Nicolaas ή Sinter Klaas, από όπου θα προκύψει όπως φαίνεται και το Claus (Klaas –Claus), το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το Nicholas – Nicholaus, δηλαδή από το όνομα του δικού μας Έλληνα Ορθοδόξου Αγίου Επισκόπου Μύρων της Λυκίας του θαυματουργού! Από το όνομα του Αγίου μας Νικολάου!

Την θερμή δε εκείνη παράδοση του Αγίου Νικολάου, μεταφέρουν από την Ευρώπη στην Αμερική Ολλανδοί κυρίως άποικοι. Μάλιστα ήταν εμφανής η «παρουσία» της ολλανδικής εκδοχής του Αγίου τις παραμονές των εορτών εκεί στο Νέο Άμστερνταμ (Νέα Υόρκη), μόλο που πολύ νωρίτερα ο ίδιος ο Χριστόφορος Ντε Κολόν (Χριστοφόρος εκ των Παλαιολόγων) είχε ονομάσει

«Άγιο Νικόλαο» ένα Αϊτινό λιμάνι, στο πρώτο του ταξίδι προς την Αμερική, ανήμερα της εορτής του Αγίου, στις 6 Δεκεμβρίου 1492! Περί τα 1773, αρχίζει μάλιστα να καθιερώνεται ο Άγιος Νικόλαος και σαν σύμβολο των Αμερικανών πατριωτών, σε αντιδιαστολή με τον Άγιο Γεώργιο των Άγγλων, κυρίως λόγω των αντιθέσεων και των πολεμικών συγκρούσεων που είχαν προκύψει ανάμεσα σε αποίκους και Αγγλία! Έτσι μετά την Αμερικανική Επανάσταση, ο John Pintard, που ίδρυσε τη «New York Historical Society» το 1804, θεώρησε τον Άγιο Νικόλαο (Saint Nicholas) ως προστάτη της Νέας Υόρκης. Στη συνέχεια, στα 1809, ο συγγραφέας Washington Irving γίνεται μέλος του ίδιου εκείνου «Ιστορικού Συλλόγου της Νέας Υόρκης» και γράφοντας μια σατυρική εκδοχή για την ιστορία της πόλης, παραθέτει πολυάριθμες αναφορές στον «Άγιο Νικόλαο», που δεν τον παρουσιάζει πια σαν Επίσκοπο, αλλά σαν ένα μικροκαμωμένο Ολλανδό, με κλασική ναυτική πίπα, που μπαίνει από τις καμινάδες να φέρει δώρα!.. Αυτή είναι η πρώτη μεταμόρφωση και αμερικανοποίηση του Saint Nicholas, σε τύπο αερικού SANTA CLAUS… Θα ακολουθήσει και η θεωρητική καθοριστική μεταμόρφωση το

1823, ενώ η έντυπη εικονογράφηση θα έρθει αργότερα, το 1862-3, για να ολοκληρωθεί η τελική γνώριμη φιγούρα με τη χρηματοδότηση της Coca-Cola στα 1931...

Την επομένη πάντως χρονιά, το 1810, κατά την επίσημη βραδιά της εορτής του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου, παρουσιάζεται από τον ανωτέρω «Ιστορικό Σύλλογο της Νέας Υόρκης» η πρώτη αμερικανική εικόνα του Αγίου Νικολάου, με έντονες τις αρχικές ορθόδοξες ρίζες της, αλλά και με ένα τζάκι πλάι της με δώρα… που υπονοεί την «επίσκεψή» του στα σπίτια. Αναγράφεται δε ρητά η εορτή του στις 6 Δεκεμβρίου (όπως εορτάζεται στην Ελλάδα απ΄ αρχής), καθώς και το πραγματικό ελληνικό όνομά του «St. NICHOLAS» (δηλαδή Αϊ Νικόλας)! Η εικόνα εκείνη δημιουργήθηκε από τον ζωγράφο Alexander Anderson, ύστερα από παραγγελία του ιδρυτή του Συλλόγου John Pintard.

Το 1823, η νέα εκείνη εικόνα του αερικού-ξωτικού που έδινε ο Irving, απλώνεται και γίνεται πολύ δημοφιλής, χάρη σε ένα ποίημα του Clement Clark Moore, Καθηγητή στην Επισκοπική Θεολογική Σχολή, με τίτλο «Μια επίσκεψη του Αϊ Νικόλα» ("A Visit From St. Nicholas") που είναι περισσότερο γνωστό σαν «Η νύχτα πριν τα Χριστούγεννα» (“Τhe Night Before Christmas"). To ποίημα (που λέγεται ότι στην πραγματικότητα γράφτηκε το 1807 με 1808 από τον Henry Livingston, που σκάρωνε χιουμοριστικούς στίχους για παιδιά), είναι σαφέστατα επηρεασμένο από τον τύπο του Irving και παρουσιάζει τον «St. Nicholas» σαν ένα είδος ξωτικού, χαριτωμένου, παχουλού, με στρόγγυλη κοιλιά και πίπα που ο καπνός της τυλίγει το κεφάλι του, ντυμένου με γούνα, φορτωμένου με σάκο γεμάτο

δώρα, λερωμένου λιγάκι από τις στάχτες των τζακιών όπου δήθεν τρυπώνει, με άσπρα γένια, μάγουλα σαν τριαντάφυλλα και μύτη σαν κεράσι… Έτσι με το ποίημα της «Επίσκεψης του Αϊ Νικόλα» που έγινε κοσμαγάπητο στις ΗΠΑ και γνώρισε μετέπειτα αμέτρητες επανεκδόσεις, «συγκεκριμενοποιήθηκε» η μορφή του νέου, Αμερικανού SANTA CLAUS, που δεν ήταν πια ο «Άγιος Νικόλαος», αλλά μια τελείως ξένη «μεταμόρφωσή» του, που καμιά όμως σχέση δεν είχε πια με το πρωτότυπο…

Αργότερα μάλιστα, στις αρχές του 20ου αιώνα, θα αφαιρεθεί και ο αυθεντικός τίτλος του ποιήματος, που μαρτυρεί το αυθεντικό όνομα του «Αγίου Νικολάου» και θα μετονομαστεί «η Νύχτα πριν τα Χριστούγεννα» και τελικά σε «Επίσκεψη του Santa Claus”… Και ο Άγιος μας από «Saint Nicholas» θα γίνει “Santa Claus”… Ένα παραμυθένιο ξωτικό…

Ο ΆΓΙΟΣ ΝΙΚΌΛΑΟΣ...

Ο Άγιος Νικόλαος είχε γεννηθεί στα Πάταρα της Λυκίας τον 3ο αι. μ.Χ. και όντας βρέφος ακόμη, αρνιόταν θαυματουργικά να θηλάσει τις Τετάρτες και Παρασκευές, δείχνοντας το μέγεθος της αγιότητας για την οποία τον προόριζε η Πρόνοια του Θεού! Αργότερα σαν μεγάλωσε και έχασε τους δικούς του, πούλησε την περιουσία που του είχαν αφήσει, τη μοίρασε στους φτωχούς και αφιερώθηκε εκεί που ποθούσε, στο Θεό. Μετά την μετάβασή του στα Ιεροσόλυμα για να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό και τον Πανάγιο Τάφο, επέστρεψε στην πατρίδα του και χειροτονήθηκε ιερέας. Στην αρχή αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο κι έγινε ηγούμενος της Μονής Σιών στα Μύρα της Λυκίας. Όταν απεβίωσε ο τότε Αρχιεπίσκοπος Μύρων της Λυκίας, οι επίσκοποι, δια θεϊκής αποκαλύψεως, αναγόρευσαν Αρχιεπίσκοπο τον Νικόλαο.

Από την θέση αυτή ανέπτυξε έντονη δράση και επεξέτεινε τους αγώνες του για την προστασία των φτωχών και των απόρων ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Προικισμένος με υψηλό χριστιανικό φρόνημα, θάρρος και ζωτικότητα εμψύχωνε τους διωκόμενους (από τους Ρωμαίους) χριστιανούς, διωκόμενος και εξοριζόμενος και ο ίδιος για τη στάση του αυτή.

Κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού υπέστη βασανιστήρια. Όταν όμως ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος ελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν προικισμένος με το χάρισμα της θαυματουργίας και έσωσε πολλούς ανθρώπους, και όσο ήταν εν ζωή αλλά και μετά την κοίμησή του.

Αναφέρονται πλείστα θαύματα του Αγίου όπως η απελευθέρωση των τριών στρατηλατών, θεραπείες νοσούντων και αποκαταστάσεις φτωχών.

Η διάσωση του των φιλανθώπων μυστικών επισκέψεων του αγίου

Ο καλός μας ασπρογένειος Άγιος, που ήταν Επίσκοπος στα Μύρα της Λυκίας, φρόντιζε ιδιαίτερα τους φτωχούς, αφού αναφέρονται ανάμεσα στα άλλα, οι μυστικές, κρυφές επισκέψεις του σε σπίτια φτωχών, όπου τους πετούσε από το παράθυρο πουγκιά με χρήματα, προκειμένου να βοηθηθούν ή να σωθούν τα παιδιά τους από απώλεια.. Από αυτό το γεγονός, μαζί με όλα τα άλλα, έκανε η φήμη του το γύρο του κόσμου, από το στόμα των καλών ναυτικών και στερεώθηκε μέσα στις φτωχικές καρδιές η ελπίδα της επισκέψεώς του, για να βοηθηθούν τα αμέτρητα σπιτικά των αγαθών και φτωχών ανθρώπων. Αυτός ο πόθος και η ελπίδα, αναμείχθηκε κατά τόπους με παλαιούς μύθους, ενίοτε με ειδωλολατρικές δοξασίες, ρίζωσε στη Δυτική Ευρώπη, μεταλλάχθηκε στην Αμερική και σήμερα κυριαρχεί με τη βοήθεια των ΜΜΕ παγκόσμια, έστω και εάν δεν έχει πια στις περισσότερες περιπτώσεις καμιά σχέση με τον Άγιο Νικόλαο, ούτε βέβαια με τον Άγιο Βασίλειο.

Πρωτοχρονιά

Την πρωτοχρονιά εορτάζουμε την περιτομή Του Χριστού, την μνήμη του ενός από τους μεγαλύτερους Ιεράρχες της Ορθοδοξίας μας και τίποτα άλλο!! Φυσικά αλλάζει ο χρόνος και ευχόμαστε για το νέο έτος ότι καλύτερο. Δεν είναι όμως η πρωτοχρονιά το σημαντικότερο γεγονός της ημέρας. Είναι η Περιτομή του Χριστού και η μνήμη του Αγίου Βασιλείου, επισκόπου Καισαρείας.. Δεν έχουμε ανάγκη τα ξενόφερτα πανηγύρια, έχουμε δικά μας, ποιο όμορφα, ποιο διασκεδαστικά και ποιο ουσιαστικά. Κάθε εορτή μας, κάθε πανήγυρη έχει κάποιο νόημα, κάποια ουσία. Ας μάθουμε επιτέλους στα παιδιά μας την αλήθεια, ας μάθουμε στα παιδιά μας την παράδοση που έχουμε σαν Χώρα για να μην χάσουμε τελείως την ταυτότητά μας. Γιατί πρώτα είμαστε Έλληνες και μετά Ευρωπαίοι ή οτιδήποτε άλλο...